شاید اسم انرژی هسته‌ای براتون یادآور حادثه هیروشیما، بمب هسته‌ای و در بهترین حالت نیروگاه‌های تولید برق باشه. اما این‌ها فقط بخش خیلی خیلی کوچکی از کاربردهای انرژی هسته‌ایه. مهندسی هسته‌ای دانش فرآیندهای هسته‌ای و کاربرد آنها در تکنولوژیه. رشته مهندسی هسته‌ای در ایران فقط در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تدریس میشه و از طریق کنکور کارشناسی ارشد فیزیک یا مهندسی برق میشه وارد این رشته شد.
گرایش‌های مهندسی هسته‌ای
- پرتوپزشکی: کاربرد انرژی هسته‌ای در پزشکی
- کاربرد پرتو: کاربرد انرژی هسته‌ای در تمامی صنایع به جز پزشکی، به‌عنوان مثال کاربرد در رادیوگرافی صنعتی، کشاورزی، نگهداری مواد غذایی، آنالیز مواد معدنی، ردیابی جریان، سطح سنجی، چگالی سنجی و …
- راکتور: در این گرایش انواع مختلف راکتورها مورد مطالعه قرار می‌گیرند. راکتورها در به گردش درآوردن توربین‌های بخار ژنراتورهای الکتریکی، تولید نیروی محرکه لازم برای جابجایی ناوها و همچنین تولید رادیوایزوتوپ‌های مورد استفاده در پزشکی هسته‌ای و … کاربرد دارند.
برای موفق شدن در رشته مهندسی هسته‌ای باید مهارت‌های ریاضی و فیزیک خوب و قدرت تجزیه و تحلیل بالا داشته باشید. درس فیزیک هسته‌ای (کتاب مبانی فیزیک هسته‌ای می یرهوف) پیش نیاز همه گرایش‌های این رشته است. از بهترین دانشگاه‌هایی که در ایران این رشته رو داره، میشه به دانشگاه صنعتی شریف، امیرکبیر و شهید بهشتی اشاره کرد.
مهندسی پرتوپزشکی
مهندسی پرتوپزشکی همان‌طور که از اسمش پیداست کاربرد پرتو در پزشکیه. از پرتوها در پزشکی به منظور تشخیص و درمان بیماران استفاده میشه.
در حوزه تشخیصی، سیستم‌های تصویربرداری بسیاری وجود داره که در تشخیص بیماری‌های مختلف مؤثر هستند. شاید آشناترین اون‌ها CT , MRI و پرتونگاری (رادیوگرافی) باشه. تعداد زیادی سیستم تصویربرداری تشخیصی در حوزه سرطان وجود داره مثل SPECT, PET و ماموگرافی و غیره. در رشته مهندسی پرتوپزشکی ما فیزیک سیستم‌های تصویربرداری، اینکه این دستگاه‌ها از چه قسمت‌هایی تشکیل شده، چطور ساخته میشه، نحوه عملکرد و گرفتن تصویر چگونه هست و حتی پردازش تصویر رو یادمی‌گیریم.
در حوزه درمانی، درمان تومورها از طریق پرتوزایی توسط رادیوایزوتوپ‌ها صورت می‌گیره. پرتودرمانی (رادیوتراپی)، پزشکی هسته‌ای، پروتون درمانی، گامانایف، سایبرنایف، توموتراپی، نزدیک‌درمانی از جمله رایج‌ترین روش‌های درمان انواع تومورها با استفاده از پرتو می‌باشند. مهندسی پرتوپزشکی در این حوزه شامل فیزیک سیستم‌های درمانی، عملکرد اون‌ها و طراحی درمان میشه.
نگاره از ویکی‌پدیا
دروس ارایه شده در مقطع ارشد مهندسی پرتوپزشکی
دروس پیش نیاز:
- آناتومی
- فیزیولوژی
- فیزیک هسته‌ای و آزمایشگاه
دروس اصلی:
- فیزیک بهداشت
- آشکارسازی و دوزیمتری
- دستگاه‌های پرتوپزشکی
- طراحی و محاسبه دوز در پرتودرمانی
- حفاظ سازی در پرتوپزشکی
- رادیوایزوتوپ‌ها و کاربرد آنها
- سیستم‌های تصویرگر پزشکی
- شتابدهنده‌ها و کاربرد آن در پزشکی
در حال حاضر دانشجویان و دانشمندان حوزه پرتوپزشکی بیشتر در زمینه‌های پردازش تصویر، ترکیب روش‌های درمانی مختلف به منظور افزایش اثربخشی درمان و همچنین روش‌های جدید استفاده از پرتوها در درمان تومورهای مختلف پژوهش میکنن. پرتوپزشکی یک رشتهٔ میان رشته‌ای محسوب میشه که در اون هر فردی با توجه به علاقه خود می‌تونه موضوع خوبی برای پژوهش پیدا کنه. به هر حال اگر مثل من از مباحث تئوری فیزیک در مقطع کارشناسی خسته شدید و دوست دارید وارد دنیای مهندسی بشید رشته خوب و هیجان انگیزیه.
موقعیت شغلی فارغ التحصیلان این رشته اغلب در بیمارستان‌ها، مراکز پزشکی هسته‌ای، شرکت‌های سازنده سیستم‌های تصویربرداری و درمانی پزشکی، پژوهشگاه‌ها و همچنین سازمان انرژی اتمی هست که با توجه به علاقه و میزان فعالیت فرد به خصوص در زمینه پژوهش در حوزه مورد نظر، شانس به دست آوردن کار افزایش پیدا می‌کنه. شما میتونید پشت سیستم کامپیوتر با استفاده از نرم‌افزار طراحی درمان برای بیماران طراحی درمان انجام بدید، میتونید سیستم‌های تصویربرداری یا درمانی بسازید، تعمیر کنید، نصب کنید، و حتی میتونید در اتاق عمل پرتودهی تومور حین جراحی انجام بدید. در خارج از کشور هم موقعیت‌های شغلی مشابه وجود دارد.
در مورد ادامه تحصیل در خارج از کشور شاید تصور عام این باشه که با مدرک مهندسی هسته‌ای پذیرش گرفتن از دانشگاه‌های خوب سخت باشه اما این اشتباهه، حداقل در گرایش پرتوپزشکی تا حالا مانعی برای اپلای وجود نداشته. موقعیت‌های عالی در مقطع دکتری در دانشگاه‌های مطرح دنیا (مثل بریتیش کلمبیا و …) وجود داره و افراد زیادی تونستن با مدرک پرتوپزشکی پذیرش فول فاند دکتری از دانشگاه‌های کانادا، بلژیک، هلند، آلمان … بگیرن. همچنین موسسات و پژوهشگاه‌های زیادی نیز در سر تا سر دنیا برای موقعیت پسا دکتری وجود داره.
[…] مهندسی هسته‌ای و پرتوپزشکی […]