رفتن به نوشته‌ها

برچسب: معرفی کتاب

الکترومغناطیس و مکانیک‌ کوانتومی را چه کنیم؟

قبلا کتاب‌ها و دوره‌هایی که دانشجوهای سال اول و دوم کارشناسی فیزیک بهشون نیازدارند رو معرفی کرده بودم. همین طور بحث مفصلی در مورد دوره‌ها (کورس‌ها) اینجا و اینجا کرده بودم. معمولا بچه‌ها سال دوم و سوم دروس الکترومغناطیس و مکانیک‌کوانتومی رو می‌گیرند و شاید بشه گفت اصلی‌ترین درس‌های دوره‌ی کارشناسی فیزیک همین‌ دوتا درس باشه. برای همین من سعی می‌کنم طی این پست کمی از تجربیاتم بگم:

۱) الکترومغناطیس:

چیزی که لازمه تا این درس رو راحت شروع کنید و در حین ترم کم‌تر اذیت بشید مرور مفاهیم اصلی فیزیک پایه۲ و آنالیزبرداری هست که احتمالا آخرای ریاضی پایه۲ و ریاضی‌فیزیک باهاش مواجه شدید. الکترومغناطیس از لحاظ مفهومی زیاد سخت نیست ولی از لحاظ تکنیکی سخت‌ترین درس کارشناسی به نظر می‌رسه چون که کار کردن با آنالیز برداری زیاد خوشایند ملت نیست!

Introduction to Electrodynamics (4th Edition)
«آشنایی با الکترودینامیک، دیوید گریفیث»

 اگر دنبال یک کتاب آموزشی خوب می‌گردید که به خوبی درس رو توضیح داده باشه، مثال‌های خوبی زده باشه و در نهایت تمرین‌های مناسبی رو در اختیارتون بذاره بدون هیچ شکی سراغ کتاب «آشنایی با الکترودینامیک، دیوید گریفیث» برید. نسخه‌ ۴ام این کتاب تفاوت چندانی با نسخه‌ی قبلی نداره با این وجود مسئله‌های به شدت جالب و قابل تفکری بهش اضافه شده. در ضمن گریفیث از جمله کسانی هست که خودش برای کتاب‌هاش حل‌المسائل می‌نویسه پس شما می‌تونید به راحتی پاسخ صحیح همه پرسش‌ها و تمرین‌های کتاب رو داشته باشید. بعد از گریفیث به شما کتاب «الکترودینامیک کلاسیک، والتر گراینر» رو پیشنهاد می‌کنم و بعد از اون کتاب «الکتریسیته و مغناطیس، پرسل و مورین». این دو کتاب‌های خیلی خوبی هستند به ویژه اینکه مثال‌های متنوعی دارند. به نظر من این سه کتاب بهترین کتاب‌هایی هستند که دانشجوهای سال دوم و سوم کارشناسی می‌تونند ازشون برای یادگیری الکترومغناطیس استفاده کنند. با این وجود کتاب‌های دیگه‌ای هم هستند از جمله:

جولیان سیمور شوینگر فیزیکدان آمریکایی بود که همراه با ریچارد فاینمن، سین‌ایترو تومونوجا موفق به کشف الکترودینامیک کوانتومی (QED) شد. شوینگر جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۵ را از آن خود کرد.
جولیان سیمور شوینگر

این کتاب‌ها کمی قدیمی شدند با این حال بعضی از اساتید (که اونها هم قدیمی شدند) ممکنه این کتاب‌ها رو به عنوان کتاب مرجع معرفی کنند. با این وجود تجربه‌ی شخصی من میگه که این کتاب‌ها، کتاب‌هایی نیستند که موقع خوندنشون آدم خسته نشه.  ایمان خیلی وقت پیش کتاب «آشنایی با الکترودینامیک، دیوید گریفیث» با «مبانی نظریه الکترومغناطیس، ریتز و میلفورد» رو مقایسه کرده، می‌تونید این مقایسه رو بخونید! 

اگر دنبال این هستید که کتابی داشته باشید که مطالب رو با ریاضیات استوارتری بررسی کرده باشه و به موضوع الکترودینامیک بیشتر ریاضیاتی نگاه کرده باشه کتاب «الکترودینامیک جکسون» رو بخونید. این کتاب معمولا مرجع درس الکترودینامیک برای مقطع کارشناسی ارشد هست. اگر هم دنبال این هستید که مطالب رو عمیقا بهفمید و فوق‌العاده لذت ببرید و از فرط هیجان نتونید روی صندلی بندشید به این کتاب‌ها (Lecture Notes) مراجعه کنید:

در نهایت پیشنهاد من اینه که با کتاب «آشنایی با الکترودینامیک، دیوید گریفیث» پیش برید و تا جایی که می‌تونید مسئله‌هاش رو حل کنید و در کنار اون هر موقع که فرصت کردید به نوشته‌های شویینگر مراجعه کنید! در مورد دوره‌های آنلاین هم به پست «لیسانس فیزیک با بیژامه» مراجعه کنید. بهترین دوره برای این درس، ویدیوهای کلاس دکتر بهمن‌آبادی در دانشگاه صنعتی شریف هست.

91r-pAmEmNL
«آشنایی با مکانیک کوانتومی، دیوید گریفیث»

۲) مکانیک کوانتومی:

قبلا بحث مفصلی در مورد کورس‌های موجود برای مکانیک کوانتومی کردم و مجددا توصیه می‌کنم که حتما همراه مطالعه‌تون و کلاس رفتنتون یک کورس ببینید. مجددا اولین کتابی که معرفی می‌کنم کتاب «آشنایی با مکانیک کوانتومی، دیوید گریفیث» هست. تمامی مواردی که برای کتاب الکترومغناطیس گریفیث گفتم برای کتاب کوانتومش هم صادقه! گریفیث واقعا معلم فوق‌العاده‌ای هست. بعد از گریفیث «مکانیک کوانتومی، مفاهیم و کاربردها، نورالدین زتیلی» رو پیشنهاد می‌کنم به خاطر تعدد زیاد سوال‌های حل‌ شده‌ش.

اگر دنبال یک مرجع فارسی خوب هستید به درس‌گفتارهای دکتر کریمی‌پور مراجعه کنید! این درس‌گفتارها به شدت قوی نوشته شدند و می‌تونه همراه با کورس ایشون در دانشگاه شریف یک دوره‌ی آموزشی مناسبی رو برای شما فراهم کنه!

حقیقتش کتاب‌های خوب دیگه ای هم میشه لیست کرد، به نظر من بعد از گریفیث این کتاب‌ها خوب هستند:

و بعد از این‌ها، کتاب‌های زیر به عنوان مرجع:

در نهایت یادتون باشه که بهترین کتاب، پرمسئله‌ترین کتابه برای شما و اینکه انتخاب کتاب کاملا سلیقه‌ای هست، شاید سلیقه‌ی شما با سلیقه‌ی من یا استادتون سازگار نباشه و شما کتاب دیگه‌ای رو در اولویت قرار بدید! به هر حال صلاح مملکت خویش خسروان دانند!

معرفی کتاب و دوره برای دانشجویان سال اول علوم‌پایه و مهندسی

یکی از مشکلاتی که معمولا سال‌اولی‌ها باهاش مواجه می‌شند اینه که دیگه مثل دبیرستان خبری از یک کتاب و سیستم آموزشی یک‌پارچه نیست و هر استادی بنابر تجربیات شخصی و علاقمندی‌هاش از روی یک (یا چند کتاب) استفاده میکنه که ممکنه با یک استاد دیگه کاملا متفاوت باشه. برای همین ممکنه که دانشجوی تازه‌وارد یکمی سردرگم بشه! توی این پست می‌خوام یک سری از کتاب‌ها و دوره‌هایی که به کار یک دانشجوی سال اول میاد رو معرفی کنم. ولی قبل از شروع اجازه بدید یک نکته‌ی خیلی مهم رو بگم؛ تلاش کنید کتاب‌های درسی‌تون رو به فارسی نخونید و از نسخه‌های انگلیسی استفاده کنید! می‌دونم که خیلی‌ها زبان خوبی ندارند ولی خونسرد باشید لطفا! من خیر و صلاحتون رو می‌خوام 🙂 مطالعه به زبان انگلیسی (زبان علم) مزیت‌های زیادی داره؛ از جمله اینکه شما دسترسی فوق‌العاده بیشتری به منابع دارید، کتاب‌های مختلف، دوره‌های متنوع، مقاله‌ها و مجله‌های معتبر و … . در حقیقت شما وقتی دارید علم رو دنبال می‌کنید باید با زبان علم دنبال کنید (امروز زبان علم زبان انگلیسیه). به هر حال روزی فرامیرسه که شما باید مقاله‌ای بنویسید یا توی کنفرانسی شرکت کنید یا … اون روز دیگه نمی‌تونید بگید که من فارسی می‌نویسم! خلاصه این‌که اگر از ترم اول دانشگاه شروع کنید به انگلیسی خوندن کم‌کم به سطح مطلوبی می‌رسید. فراموش نکنید که کتاب‌های علمی با ساده‌ترین زبان نوشته می‌شند برای همین به‌ راحتی قابل فهم هستند، کافیه یکمی باهاشون درگیر بشید تا دستتون بیاد که چی میگند و منظور از فلان اصطلاح چیه!

خیلی از بچه‌ها به‌ اشتباه فکر می‌کنند که ترم‌های اول برای انگلیسی خوندن زوده و بعد از گذشت چند ترم باید این‌ کار رو شروع کرد، درصورتی که این یک طرز فکر کاملا نادرسته، به چند دلیل؛ اول اینکه شما کلیت مباحثی که توی سال اول مطرح میشه رو باهاش آشنا هستید،‌ همگی با مفهوم نیرو، سرعت و قوانین نیوتون آشنایید، بنابراین خود مفهوم رو می‌دونید و با خوندن کتاب‌ها به انگلیسی از همون اول، سریع با اصلاحات انگلیسی آشنا می‌شید و خیلی راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنید. مثلا وقتی نوشته‌های زیر رو ببینید به وضوح معنی جمله رو می‌فهمید:

Newton first law = قانون اول نیوتون               second derivative of a function= مشتق دوم یک تابع

اما اگر این‌کار رو به ترم‌های بالاتر بسپارید اولا اینکه چون عادت کردید به فارسی خوندن دیگه رغبت نمی‌کنید که سراغ منابع با زبان انگلیسی برید، در ثانی دیگه اصلا نمی‌تونید بفهمید که کتاب داره چی میگه، چون نه تنها زبان بلکه خود مفهوم هم برای شما تازگی داره. دلیل دوم هم اینه که معمولا سال اول فرصت بیشتری هست، شما همزمان میتونید زبان خودتون رو تقویت کنید یا اگه جایی رو خوندید و نفهمیدید به یک کتاب فارسی نگاه کنید و مفهوم رو یادبگیرید و دوباره به مطالعه به انگلیسی برگردید! پس از اولین لحظات سعی کنید انگلیسی بخونید و یادتون باشه که دانشجویی که انگلیسی می‌خونه یک سر و گردن از دانشجویی که فارسی می‌خونه بالاتره!

منظور از دوره (کورس – course)  دیدن، دیدن ویدیوهای آموزشی که یا به صورت کلاس یا به صورت‌های دیگه ارائه میشه هست. به نظر من همزمان با هر درس مهمی که می‌گذرونید دیدن دوره‌های معتبر (همون درس) خیلی بهتون کمک می‌کنه. برای همین اگر با جاهایی مثل: MIT OCW، edx  و Coursera  آشنا نیستید، سریع آشنا بشید! با مراجعه به این سایت‌ها می‌تونید ویدیوهای آموزشی خوبی پیدا کنید. در ضمن دیدن دوره خیلی کمک میکنه تا انگلیسی شما قوی بشه و بتونید با علم درست ارتباط برقرار کنید! پست لیسانس فیزیک با بیژامه رو بخونید!

خب بریم سراغ معرفی! من اسم کتاب‌ها رو به انگلیسی می‌نویسم:

۱) فیزیک پایه (۱و۲و۳):

1)University Physics with Modern Physics (13th Edition); Hugh D. Young, Roger A. Freedman
2)Physics; David Halliday, Robert Resnick
3) The Feynman Lectures on Physics; Richard P. Feynman, Robert B. Leighton, Matthew Sands

معمولا کتاب‌«هالیدی» منبع کتاب فیزیک پایه هست ولی متاسفانه هرچی نسخه‌های جدیدتر این‌کتاب اومده قدرت نسخه‌های قبلی 

رو نداشته. مخصوصا اون نسخه هایی که با عنوان «مبانی فیزیک هالیدی» هستند به جای «فیزیک هالیدی». پس به نظر من اگر دانشجوی فیزیک هستید اصلا سراغ کتاب «مبانی فیزیک هالیدی» نرید! اجازه بدید بچه‌های مهندسی این کتاب رو بخرند و نه شما! بنابراین یک کتاب دیگه معرفی میکنم به اسم «فیزیک دانشگاهی» که کتاب خیلی خوببه و تصاویر خیلی گویایی داره البته به همراه سوالات زیاد! 

در مورد دوره هم شدیدا توصیه می‌کنم که دوره فیزیک‌پایه‌ی والتر لویین رو از دانشگاه MIT تهیه کنید و ببینید!

۲) ریاضیات پایه (۱و۲):

1) Calculus, Vol (1): One-Variable Calculus, with an Introduction to Linear Algebra; Tom M. Apostol
Calculus, Vol. 2: Multi-Variable Calculus and Linear Algebra with Applications to Differential Equations and Probability; Tom M. Apostol
2)Thomas’ Calculus: Early Transcendentals (13th Edition); George B. Thomas Jr., Maurice D. Weir, Joel R. Hass

برای دوره هم پیشنهاد میکنم Calculus Revisited: Single Variable Calculus رو از MIT ببینید. قدیمی ولی فوق العاده است این دوره!

۳) معادلات دیفرانسیل:

1) Elementary Differential Equations and Boundary Value Problems, 10th Edition; William E. Boyce, Richard C. DiPrima

برای دوره هم: دوره معادلات دیفرانسیل ام‌آی‌تی

در نهایت اینکه یادتون باشه گوگل دوست شماست! می‌تونید سرچ کنید و منابع خیلی خوبی پیدا کنید، یا اینکه از یوتیوب استفاده کنید و کلی دوره خوب پیدا کنید و از یادگیری‌تون لذت ببرید. فراموش نکنید که مسئله زیاد حل کنید و هیچ چیز مثل تمرین زیاد کمک کننده نیست. به عنوان یک حقه، سایت libgen.org رو به خاطر بسپارید، هر کتابی که لازم داشتید رو می‌تونید اونجا رایگان دانلود کنید. کار خوبی نیست ولی ما مجبوریم فعلا!

همین طور این پست رو ببینید: چگونه یک فیزیک‌دان خوب شویم؟